ප්‍රවෘත්ති යනු කුමක්ද
ප්‍රවෘත්ති යන්න අර්ථ දැක්වීම අපහසුය. ඒ සදහා අංගසම්පූර්ණ තිර රචනයක් නොමැතිය. සරලව කිවහොත් ප්‍රවෘත්ති යනු අලුත් දෙයකි. අසාමාන්‍ය සිදුවීමක් හෝ සංසිද්ධියකි. එය බොහෝ ජනවර්ගයකට අදාළ විය හැකිය. ප්‍රවෘත්ති අර්ථ දැක්වීමට මාධ්‍යයේ ප්‍රකට ප්‍රචලිත ප්‍රකාශයක් තිබේ. “බල්ලා මිනිසෙකු සපා කයි” යන්න සාමාන්‍ය සිදුවීමක් නිසා වාර්තා කිරීම සදහා නොවැදගත් ය. නමුත් මිනිසෙකු බල්ලෙකු සපා කෑම හෙවත් එය අසාමාන්‍යය සිදුවීමක් නිසා වාර්තා කිරිම අත්‍යයවශ්‍ය මෙම සංකල්පය ආධුනික ප්‍රවෘත්ති කලා වේදියෙකුට ප්‍රවෘත්ති යනු කුමක් දැයි වටහා දීම සදහා ප්‍රවීන මාධ්‍යයකරුවන් විසින් බෙහෙවින් භාවිතයට ගනු ලැබේ. ඉතා පැහැදිලි ප්‍රවෘත්ති වාර්තා නම් සුළි සුළං, ගං වතුර, කැළෑ ගිනි, භූමිකම්පා යන ආදීයයි තවන් අනතුරු රෝග ආපධා යුධ ඝාතන ආදිය ද මෙයට ඇතුළත් ය. තව දුරටත් අර්ථ දක්වන්නේ නම් ප්‍රවෘත්ති යනු ප්‍රධාන පෙලේ පුද්ගලයන් කරන ප්‍රකාශනයන් ය. ඔවුන්ට අදාළ සිදුවීම් ය. තෙරේසා මව් තුමිය නෙල්සන් මැන්ඬේලා යන පුද්ගලයින් නිරන්තරයෙන් ප්‍රවෘත්ති ආශ්‍රීතය.
දේශයක හෝ ලෝකයේ සාමාන්‍ය ජනතාවය විශාල වශයෙන් බලපාන කිසියම් දෙයක් ද ප්‍රවෘත්තියක් වන බව මෙහිලා සඳහන් කළෙමු. මෙවැනි විශයන් නම් දුප්පත්කම සෞඛ්‍ය, අධ්‍යාපනය, අපරාධ, දේශපාලනය හා ආර්ථිකය යි. මෙම විෂය කේෂ්ත්‍ර වල ඇති වන නව ප්‍රවනතාවයන් ප්‍රවෘත්ති අංශයටත් වැදගත් ය.
තවත් වර්ගයක ප්‍රවෘත්ති තිබේ මේවාට මානූෂිය කතන්දර යැයි කියනු ලැබේ. උදාහරණයක් වශයෙන් මී පැටවකු බැලලියකුගෙන් කිරි බිම හෝ හිසින් බද්ධ වූ සොහෙයෙුරියන් දෙදෙනෙතුගේ කතාවක් ඉදිරිපත් කළ හැකිය. මේවා සාමාන්‍යයෙන් අසාමාන්‍යය සිදුවීම් ය.
සෑම ප්‍රවෘත්තියකටම ප්‍රවෘත්ති මුලයක් තිබිය යුතුය. යම් වාර්තාවක් ප්‍රවෘත්තියක් හැටියට විකාශනය කිරීමට තිබිය හැකි හේතුව ප්‍රවෘත්ති මුලයයි. වාර්තාවන් ප්‍රවෘත්තියක් වන්නේ ප්‍රවෘත්ති මුලයෙනි. රජයේ වාර්තාවක් සමාජයේ හෝ ප්‍රජාවගේ සැලකිල්ලට බදුන්වන ගැටලුවක් හෝ රාජ්‍ය නොවන ආයතන පිළිබඳ තත්වක් වැන්නක් ප්‍රවෘත්තියක් විය හැකිය. යම් ගැටළුවක් වශයෙන් මාධ්‍යයේ දිගටම වාර්තාවෙමින් තිබෙන කරුණක් ද ප්‍රවෘත්ති මුලයක් විය හැකිය.
එනම් ප්‍රවෘත්තියක් වාර්තා කිරීමේදි එනම් රූපවාහිනිය ඔස්සේ ප්‍රේක්ෂයාට නැරඹීමට හැකි තත්ත්වයට ප්‍රවෘත්තියක් සකස් කිරිමේ කාර්ය එක් පුද්ගලයෙකු සතු වගකීමක් නොව. එය ප්‍රවෘත්ති අංශයේ සමස්ත කාර්ය මණ්ඩලයේ සතු වගකීමකි. ප්‍රවෘත්තියක් පටිගත කරගන්නා අවස්ථාවේ සිට එය රූපවාහිනීයේ විකාශනය කිරීම දක්වා විශාල කාර්ය භාර්යක් සිදු කරනු ලබයි. ප්‍රවෘත්තියක් වාර්තා කිරීමේදි පළාත් වලට අදාළ වන සේ ප්‍රාදේශීය වාර්තාකරුවන් යොදවා සිටියි. ඔවුන්ගෙන් ප්‍රවෘත්ති ලබාගැනීමට හැකියාව ඇත. ඊට අමතරව මාධ්‍යවේදීන් අදාළ ස්ථානයට ගොස් පටිගත කරගන්නා අවස්ථාද මීට ඇතුළත් වේ.
ගුවන් ගතවන වේලාවකට පෙර ප්‍රවෘත්ති වාර්තාව නිෂ්පාදනයකොට නිමකිරීම අවශ්‍ය වේ. සාමාන්‍යයෙන් රූපවාහිනී ප්‍රවෘත්ති වාර්තාවක් විකාශනය කිරීමේ වේලාවට පෙර තනා නිමකල යුතුව තිබේ. මෙය නියමිත වේලාවටකට පෙර කඩුල්ලක් පැනීමකි. රූපවාහිනී ප්‍රවෘත්ති අංශයක කඩඉම් කිහිපයක් තිබිය හැක. නුතන තාක්ෂණය විසින් මෙම කඩඉම් බොහෝමයක් අවලංගු කොට තිබේ. අධිතාක්ෂිත රූපවාහිනි ප්‍රවෘත්ති අංශයක අවසන් කඩඉම ප්‍රවෘත්ති ප්‍රකාශයයි. වෙනත් වචනවලින් කියන්නේ නම් ප්‍රවෘත්ති විකාශය විමට කලියෙන් වාර්තාව නිෂ්පාදනය කොට නිම කිරීම අත්‍යවශ්‍ය වේ. සාමාන්‍යයෙන් එක්වර බිදෙන ප්‍රවෘත්තියක් සඳහා මෙම සීමාව වලංගු නොවේ. ප්‍රවෘත්ති ප්‍රකාශනය ගුවන්ගතවන විමට යම් වාර්තාවක් ප්‍රකාශයට පත්කිරීම අවශ්‍ය වන්නේ නම් ඒ සදහා මේ කඩඉම් නීතිය අදාළ නොවේ. ප්‍රවෘත්ති අංශයේ ප්‍රවෘත්තියට අදාළ පිටපත ලිවීම බොහෝ විට නිෂ්පාදකවරයා විසින්ම සිදු කරනු ලබයි. නැතහොත් ඒ සදහා වෙනම කොපි රයිටර් ලෙස වෙනම පුද්ගලයෙකු කටයුතු කරයි. ඔහු විසින් ලියා අවසන් කරන පිටපත චීෆ් කොපි රයිටර් විසින් අඩුපාඩු ඇත්නම් සකස් කරයි. නැතිනම් ඒ සදහා අනුමැතිය ලබා දෙයි. සම්ප්‍රධායික ප්‍රවෘත්ති අංශවල පිටපත ලිවීම සඳහා එක් කඩඉමක්ද පිටපත් සංස්කරණය සඳහා තවත් කඩඉමක් ද රූප සංස්කරණය සහ හඩකැවීම සඳහා තවත් කඩඉමක් ද සාමාන්‍යයෙන් ක්‍රියාත්මක වේ. මෙම කඩඉම් අනුව යමින් තොරතුරු රැස්කොට පිටපත ලියා සංස්කරණය කොට නිෂ්පාදනය කිරිමේ ක්‍රියාවලිය නියමිත කඩඉම් අනුව සකස්කිරීම රූපවාහිනී ප්‍රවෘත්ති අංශය සතු කාර්ය වේ.
රූපවාහිනී ප්‍රවෘත්තිවල ස්භාවය ගත් විට සාමාන්‍ය ප්‍රේක්ෂකයෙකුට අවබෝධවන මට්ටමට වඩා රූපවාහිනී ප්‍රවෘත්ති ඉතාම සංකීර්ණය රූපවාහිනී ප්‍රවෘත්ති වාර්තාවක් කෙටි කාලයක් තුළ ධාවනය වන්නේ වුවද එය මට්ටම් දෙකකින් ප්‍රවෘත්ති ඉදිරිපත් කරයි. එනම්,
■ හඩ පටයේ තොරතුරු
■ රූප පටයේ තොරතුරු
රූපවාහිනි ප්‍රවෘත්ති වාර්තාකරුවාගේ කාර්ය භාර්ය නම් ඉහත මාධ්‍ය අකාර දෙකෙන්ම වාර්තාවේ තොරතුරු ඉදිරිපත් කිරීමයි. රූප අනුව යමින් වාචික තොරතුරු ද වාචික තොරතුරු අනුව යමින් රූප රාමුද ඉදිරිපත් කිරීම රූපවාහිනී ප්‍රවෘත්ති කරණයේ ඉතා වැදගත් අංගයකි. රූපවාහිනී ප්‍රවෘත්ති වාර්තාවක හඩපටයේ තොරතුරු රූප පටයේ තොරතුරු හා ගැළපීම එවැනි වාර්තාවක වෘත්තිය නිපුණත්වය සදහා ඉතා අත්‍යවශ්‍ය වේ. මෙම හේතුව නිසා රූපවාහිනී ප්‍රවෘත්ති රචනය සහ නිෂ්පාදනය ගුවන් විදුලි ප්‍රවෘත්ති නිෂ්පාදනයට හෝ පුවත්පත් වාර්තාකරණයට වඩා ඉතා සංකීර්ණ ය. ඉතා සංයුක්තය ප්‍රවෘත්ති කලාවේ විෂය ක්‍රේෂ්ත්‍ර තුළ රූපවාහිනී ප්‍රවෘත්ති රචනය මේ නිසා ඉතා තෘප්තිකර කාර්යයකි. කෙසේ වෙතත් අනෙක් ක්‍රේෂ්ත්‍ර වල ප්‍රවෘත්ති කලාවේදීන් මෙම කරුණ අභියෝගයට ලක්කිරීමට බෙහෙවින් ඉඩ කඩ තිබේ.
රූපවාහිනී මාධ්‍යවේදියාට මනා සම්බන්ධතා ජාලයක් තිබිය යුතුය. බොහෝ මාධ්‍යවේදීන් තම වෘත්තිය අරඹන විටම මෙම සම්බන්ධතා ගොඩනැගීම ආරම්භ කරයි. ප්‍රවෘත්ති සඳහා තොරතුරු සැපයීමට ඉදිරිපත් වන උදව්වන පුද්ගලයන් රාශියක් දැන හැදින ගැනීමෙන් මෙම සම්බන්ධතතා ජාලය ගොඩ නගා ගත හැකි ය. මෙසේ සම්බන්ධතා ගොඩ නගා ගැනීමෙන් මාධ්‍යවේදියා වෙත නවමු තොරතුරු ගොඩ නගා ගැනීමටත් තොරතුරු සනාථකොට තහවුරු කොට ගැනීමටත් ඔවුන් උපකාරී වේ රූපවාහිනී මාධ්‍යවේදියෙකුට මනා සම්බන්ධතා ජාලයක් තිබීම.
වාර්තාකරුවෙකුගේ විෂය පිළිබඳව අවධානය යොමු කළහොත් සමහර ප්‍රවෘත්ති ආතනවල සමහර වාර්තාකරුවන්ට තමා වාර්තාකරණ විෂය පථයක් තිබේ. එවිට ඔවුන් හැම විෂයෙන් බාහිරව වාර්තා නොකරයි. උදාහරණයක් වශයෙන් ආරක්ෂක තොරතුරු වාර්තාකරුවන් ආර්ථික තොරතුරු වාර්තා නොකරයි. මේ නිසා මෙවැනි වාර්තාකරුවන් කාලය ඉක්මවා යාමත් සමගම තමා වාර්තාකරණ විෂයෙහි නිපුණයෙකු වෙයි. එවිට ඔවුන් අතින් තොරතුරු ගිලිහෙන්නේ නැතිව ඔවුන්ට ප්‍රවෘත්ති මග නොහැරෙයි. තමාගේ විෂය පථයට අදාළ වාර්තාකරුවන් හැම පථයේ සම්බන්ධතා පවත්වා ගන්නේ ඔවුන්ගෙන් සිදුවන්නේ කුමක්දැයි යන්න නිරන්තරයෙන් විමසමිනි. ඔවුන් නිතර මුණගැසීමට ද අවශ්‍යවන කාරණයකි. මේ වන විටත් තමන් දන්නා තොරතුරු පිළිබඳ ව ද හාරා අවුස්සා බැලීම ද වාර්තාකරුවකුට කළ හැකිය තම විෂය පථයට අදාළ පුද්ගලයන් ප්‍රවෘත්ති සැපයීමට සඳහා ස්වේච්චාවෙන් ඉදිරිපත් නොවන අවස්ථාවල ඔවුන්ට එසේ කිරිමට වාර්තාකරු ඔවුන් උනන්දු කළ යුතුය. බොහෝ අවස්ථාවල සම්බන්ධතා තොරතුරු ආරක්ෂා කර ගැනීම ද කළ යුතුය. සමහර අවස්ථාවල මුලාශ්‍රය හෝ සම්බන්ධතා හදුන්වා නොදී ප්‍රවෘත්ති වාර්තා කිරීම අවශ්‍ය විය හැකිය. යම් මුලාශ්‍රයක් තමන්ගේ අනන්‍යතාවය හෙලි නොකරන ලෙස ඉල්ලා සිටින විට වාර්තාකරු එම ඉල්ලීමට ගරු කළ යුතුය. ලංකාවේ පිළිගත් ආචාර ධර්මවලට අනුකුලව නීතියෙන් හෝ ප්‍රවෘත්ති මූලාශ්‍රය හෙළි කිරීම කළ නොහැකිය. අධිකරණයට හෝ පාර්ලිමේන්තුවට ප්‍රවෘත්ති වාර්තා කරුවෙකුගේ මුලාශ්‍රය ඉල්ලා සිටිය නොහැකිය.
ප්‍රවෘත්තියක අප මීට අමතරව දැනගත යුතු කරුණු කිහිපයක් ඇත. ප්‍රවෘත්ති කාමරය තුළදී අප ක්‍රියා කිරීමේදී ප්‍රවෘත්තියක් හදුනාගැනීමේ හැකියවක් තිබිය යුතුය. පහත ආකාරයට එය තවදුරටත් පෙන්වා දිය හැකිය. මා මාස 03 ක කාලය තුළදි ලබාගත් දැනුම අනුව මෙසේ ප්‍රවෘත්තියක් හදුනාගැනීමට හැකියාව ඇත. ඒ අනුව පහත ආකාරයට එය පෙන්වා දිය හැකිය.
ප්‍රවෘත්තියකට පැතිකඩ දෙකක් හෝ ඊට වැඩි ගණනක් තිබේ
■ අප ප්‍රවෘත්තියක් තහවුරු කර ගනිමු එය වරක් නොව දෙවරක් තහවුරු කර ගනිමු
■ අප ප්‍රවෘත්තියක නිරවද්‍ය තාවය තහවුරු කරගනිමු
■ අප ප්‍රවෘත්තියේ අඩංගු කරුණු තහවුරු කරගනිමු
■ අප ප්‍රවෘත්තියක් ආයතනික ප්‍රතිපත්තිය සමග ගැළපේද යන්න විමසුමු
ප්‍රවෘත්තියක් පල කිරීම සඳහා හේතුවක් තිබිය යුතුය
■ ඔබේ ප්‍රවෘත්තියේ පදනම කුමක්ද?
■ ප්‍රවෘත්තියෙන් ඔබ කීමට අදහස් කරන්නේ කුමක්ද?
■ ඔබ කීමට අදහස් කළ දේ ගොනු කරගෙන තිබේද?
■ සත්‍ය ලෙස මෙහි ප්‍රවෘත්තියක් තිබේද?
■ නැතිනම් ඔබ ප්‍රවෘත්තියක් තැනීමට උත්සහ කරනවාද?
ප්‍රවෘත්ති වාර්තා කිරිමේදි විවිධ වර්ග වල ප්‍රවෘත්ති අපට හමුවේ. ඒ අනුව අප එම ප්‍රවෘත්ති වර්ග කර ගැනීමට හැකියාවක් අප සතුව තිබිය යුතුය. එය අපට අත්දැකීම් ඔස්සේ ලබා ගැනීමට ද හැකියාව ඇත. නැතහොත් ඒ පිළිබදව අධ්‍යයනයක් කිරීමෙන් ලබාගත හැකිය. මා මාගේ පුහුණු කාල සිමාව තුළදී බොහෝ විට අත්දැකීම් ඔස්සේ එම අවබෝධය ලබාගත්තේය. ඒ අනුව පහත ආකාරයට එය පෙන්වා දිය හැකිය. එනම්,
■ ජාතික මට්ටමේ ව්‍යසනයක් වාර්තා කිරීම
■ වැසියන්ගේ ප්‍රශ්න වාර්තා කිරීම
■ මානව සංවේදී පුවතක් වාර්තා කිරීම
■ දේශපාලන තත්ත්වය වාර්තා කිරීම
■ පුද්ගලයින්ගේ ක්‍රියාකාරකම් වාර්තා කිරීම
■ නැතිනම් ප්‍රවෘත්ති අධ්‍යක්ෂවරයා ඔබට පැවරු ප්‍රවෘත්තියක් වාර්තා කිරිම
ප්‍රවෘත්තියක් ලිවීමේදි එනම් පිටපත සකස් කිරීමේදී එහි සැලකිලිමත් විය යුතු කරුණු ඇත. ඒ අනුව ප්‍රවෘත්ති වාර්තාවක තිබිය යුතු අත්‍යයවශ්‍ය අංග කිහිපයක් ඇත. එය පහත ආකාරයට පෙන්වා දිය හැකිය.
■ ආරම්භයක් මැදක් සහ අවසානයක් තිබිය යුතුය.
■ කවුද? කුමක්ද? කවදාද? කොහෙද? කෙසේද? යන ප්‍රශ්නවලට පිළිතුරු ගැබ්ව තිබිය යුතුය.
■ ඔබේ වාර්තාවට යම් පැහැදිලි දිශාවක් තිබේද?
මා ප්‍රවෘත්ති අංශයේදී ලබාගත් තවත් දැනුමක් ලෙස පිටපත් ලිවීම පිළිබදව අධ්‍යයනයක් ලබා ගැනීමට මා හට අවස්ථාවන් උදාවිය. ඒ අනුව ප්‍රවෘත්තියකට අදාළ පිටපත් රචනය පිළිබදව මා මනා දැනුමක් ලබාගත්තේය. එහිදි ප්‍රවෘත්ති වාර්තා පිටපතක තිබිය යුතු වැදගත් කරුණු කිහිපයක් පහත ආකාරයට පෙන්වා දිය හැකිය.
■ හොද බසක්
■ පද යෙදුම් හා ව්‍යාකරණ
■ අක්ෂර වින්‍යාසය
■ පැහැදිලි ඉදිරිපත් කිරීම
■ නිවැරදි තොරතුරු
ප්‍රවෘත්ති වාර්තාකරුවෙකු සතු විය යුතු ගුණාංග
■ විමසිලිමත් ස්භාවය
■ හොද ලේඛන ශෛලීයක්
■ ප්‍රවෘත්ති වාර්තාවක් සැකසීම පිළිබදව සැලසුම් කිරීමේ හැකියාව
■ නිරතුරුවම ප්‍රවෘත්ති සොයා යෑමේ ගුණය
■ පවත්නා පහසුකම් සහ පවත්නා ආයතනික ප්‍රතිපත්ති මත වැඩ කිරීමේ හැකියාව
ප්‍රවෘත්ති වාර්තාකරණයේ ඇති සංවේදී අංශ
■ තනි පුද්ගලයෙකුගේ ක්‍රියාකරකම් වාර්තා කිරිම
■ හැකිලුම් පද යෙදීම
■ පුද්ගලයෙකුගේ නම සහ තනතුරු නාමය යේදීම
■ අධිකරණ කටයුතු වාර්තා කිරීම
■ රාජ්‍ය නායකයාගේ කතාවක් වාර්තා කිරීම හෝ ඇය ඔහු කී දෙයක් වාර්තා කිරීම
ප්‍රවෘත්ති අංශයක ප්‍රතිපත්තියෙහි ඇතැම් අංග
■ කිසිදු භාණ්ඩයක් හෝ සේවාවක් ප්‍රවර්දනය කිරීමට අවස්ථාවක් නැත
■ ඉදිරියේ සිදුවීමට ඇති දේ සදහන් කිරීමේදි විශේෂ අවදානයක් යෙදීය යුතුය
■ ප්‍රවෘත්ති ඔස්සේ කිසිදු කරුණක් පිළිබද ඉල්ලීම් ඉදිරිපත් නොකරේ
■ හමුදා බට කන්ඩායම් වල ස්ථානගතවීම් පිළිබද ප්‍රවෘත්ති පල නොකරේ
■ හමුදා පොලිස් නිළදාරීන්ගේ උසස්වීම් පිළිබද පුවත් පල නොකරේ
■ එල්.ටි.ටී.ඊ ප්‍රවෘත්ති නිවේදන ප්‍රචාරණය නොකරේ
ඒ අනුව වෘත්තිය නිපුණතාවයෙන් හෙබි රූපවාහිනි වාර්තාකරුවෝ නිෂ්පාදකයා සාධාරණය නිවැරදිය. විෂය මුලිකය අපක්ෂපාතිය එමෙන්ම තම වෘත්තිය ආචාර්ධර්ම වලට ගරුකරන්නේක්ද විය යුතුය.
එමෙන්ම මාධ්‍යවේදියෙකු සතුව සාධාරණත්වයක් තිබිය යුතුය. රූපවාහිනි මාධ්‍යවේදියෙකු තමා වෙත ලැබෙන ප්‍රවෘත්තිමය තොරතුරු සම්බන්ධයෙන් සාධාරණව කටයුතු කිරීම ඉතාම අවශ්‍යය. තමා වෙත ලැබෙන තොරතුරු අදාළ සෑම පාර්ශවයක් කෙරෙහිම සාධාරණත්වයෙන් යුතුව ඉදිරිපත් කිරීම රූපවාහිනි මාධ්‍යාවේදීයාගේ වගකීම වන්නේය. එම තොරතුරු ඔහු හෝ ඇය විසින් අදි සංවේදි නොකළ යුතුය. එම තොරතුරු පුද්ගලයන්ට හෝ ආයතන වලට එරෙහිව සාපරාධි ආකාරයෙන් භාවිත නොකළ යුතුය.
එමෙන්ම තවත් කරුණක් ලෙස නිරවධ්‍යතාවය හදුන්වා දිය හැකිය. එනම් තමා වෙත ලැබෙන තොරතුරුවල නිරවද්‍යතාවය පිළිබදව එම තොරතුරු විකාශනය වීමට පෙර අදාළ මාධ්‍යවේදීයා විසින් සහතික වීම අත්‍යවශ්‍ය කරුණකි. ප්‍රවෘත්ති වාර්තාව විකාශනය වන අවස්ථාව දක්වාම එහි අඩංගු තොරතුරුවල නිරවද්‍යතාවය පිළිබදව රූපවාහිනි ප්‍රවෘත්ති කළාවේදීය පර්ක්ෂාකාරී විය යුතුය. අවසන් අවස්තාව දක්වාම නිරවද්‍යතාවය සහතික කරගැනිමට නොහැකි වුවහොත් අදාළ කරුණු හෝ තොරතුරු ප්‍රවෘත්ති වාර්තාවෙන් බැහැර කිරීම ඉතාම අවශ්‍ය වේ. ප්‍රවෘත්ති කලාවේ බැහැර කළ නොහැකි සිද්ධානතයක් තිබේ එනම් සැකනම් අත්හරින්න යන්නයි.
රූපවාහිනි මාධ්‍යවේදීයා තමා වාර්තා කරණ ප්‍රවෘත්තිය සම්බන්ධයෙන් අපක්ෂපාති විය යුතුය. ඔහු හෝ ඇය පැත්තක් නොගත යුතුය. රූපවාහිනි වාර්තාකරු තමාගේ ප්‍රවෘත්ති වාර්තා සමතුලිතව ඉදිරිපත් කිරීම අගය කරන්නෙකි. වාර්තාවට අදාළ සියළුම පාර්ශවයන්ගේ කරුණු එම වාර්තාවට අඩංගු කිරීමෙන් ප්‍රවෘත්තියේ තුළිත බව රැකගත යුතුය. ප්‍රවෘත්තියකට අදාලව යම් පැත්තක් හෝ පාර්ශවයක් කරුණු දැක්විම ප්‍රතික්ෂේප කරන්නේ නම් වාර්තාකරු එය තමාගේ වාර්තාවෙහි සදහන් කිරීම ඉතා වැදගත් වේ.
විෂය මූලික වාර්තාකරු යම් ප්‍රවෘත්තිවක් හෝ ප්‍රධාන පෙළේ ගැටළුවත් පිළිබදව තම මතය ප්‍රකාශ නොකරයි. ඔහු මූලිකව සිදු කරන්නේ යම් සිද්ධියක් හෝ ගැටළුවක් පිළිබදව නිරීක්ෂිත තොරතුරක් ඉදිරිපත් කිරීමයි. වාර්තාකරු කිසි විටෙක තම මතය ඉදිරිපත් නොකිරීමට වග බලා ගත යුතුය. ඔහු හෝ ඇය කළ යුත්තේ ප්‍රේක්ෂකයාට තම මතය තනා ගැනීමය උපකාරී කිරීමයි. මෙම ප්‍රතිපත්ති හොදින් අනුගමනය කෙරෙන්නේ නම් මාධ්‍යයවේදීයා විසින් ආරක්ෂා කෙරෙන්නේ නම් ඔහු නීතිමය හෝ ආචාර්ය ධර්මීය ප්‍රහාර වලින් ස්වභාවයෙන් ම ආරක්ෂා වන්නේය. මේ නිසා ඔහු සේවය කරන රූපවාහිනි ආයතනයත් එම වාර්තාකරුත් තමා ජීවත් වන සමාජයේ ගෞරව ආදරයට පාත්‍ර වන්නේය. මෙවැනි ගෞරවනීය තත්ත්වයක් රූපවාහිනි මාධ්‍යය ආයතනයක් සහ එහි මාධ්‍යයනරුවන් විසින් ගොඩනගා ගන්නේ නම් එම සමාජයේ ආයතන හා පුද්ගලයන් එම වාර්තාකරුවාට හෝ ආතනයට ප්‍රවෘත්ති ලබා දීමට නිරන්තරයෙන් ස්වේච්ඡාවෙන් ඉදිරිපත් වේ.
ඉතා හොද වෘත්තීය නිපුණතාවක් ඇති රූපවාහිනි වාර්තාකරුවකු සෑම විටම තම තොරතුරු පටිගත කිරීම සඳහා කැමරාව මතම හෝ තාක්ෂණය මතම හෝ රදා නොපවතී. කැමරාවක් තාක්ෂණික ගැටලුවකට මුහුණ දුන් විට වාර්තාකරුට සටහන් නොමැති නම් ඔහුට හෝ ඇයට වාර්තාව අහිමි වේ. සමහර විට ඔබට අවශ්‍යවන කොටස පටිගත නොවී තිබිය හැකිය. ප්‍රවෘත්ති අංශයේ දී සමහර විට ඔබට වාර්තාව සංස්කරණය කොට ගැනීමට කාලවේලාව නොතිබිය හැකිය. මේ සැම විටම ඔබට පිහිට වන්නේ ඔබ විසින් තබා ගත් සටහන්ය. සටහන් තබාගත් විට වාර්තා කරුට අවශ්‍යවන අවස්ථාවලදී අනාගතයේදී පවා ඒවා විමර්ශනය කළ හැකිය.
රූපවාහිනි වාර්තා කරුවන් තම වාර්තාව සරල බවින් සංනිවේදනය කළ යුතුය. මේ සඳහා හොදින් ගැලපෙන්නේ සරල කෙටි වාක්‍යයි. යම් රූපවාහිනී මාධ්‍යවේදියෙකු දිගු වාක්‍ය භාවිතා කරන්නේ නම් වාර්තාවේ මුල් මින්ත්තුවේදීම ඔහුට තම ප්‍රේක්ෂකයා අහිමි වෙයි. මේ නිසයි සරල භාෂා භාවිතය අවශ්‍ය වන්නේ. එවිට ප්‍රේක්ෂකයාට ප්‍රවෘත්ති වාර්තාව සංකීර්ණතාවයකින් තොරව ග්‍රහණය කළ හැකිය. රූපවාහිනී ප්‍රවෘත්ති වාර්තාවක් රචනය විය යුත්තේ වාර්තාකරු යමක් තම මිතුරකුට හෝ මිතුරියකට යමක් පැහැදිලි කරන ආකාරයකට සමාන ආකරයකිනි. ඔබ මිතුරෙකුට යමක් පවසන විට ඔබ ඔහුට හෝ ඇයට මුලින්ම පවසන්නේ ප්‍රවෘත්තියයි. අනතුරුව ඔබට අනෙක් විස්තරවලට යා හැකිය. ඉතා සරලව යුහුසුළුව. සංකීර්ණතාවයෙන් තොරව ඔබට රූපවාහිනී ප්‍රවෘත්තියක් දිය හැකි නම් ඔබට වෘත්තියේ සාර්ථකත්වය සඳහා එක් සුදුසු කමක් වුනා විය හැකිය.
කතා කරන ආකාරයෙන් රචනා කිරීම
සාමාන්‍ය කතා කරන අකාරයෙන් අයෙකුට සරලව යමක් පවසන විට ඔහු එය මනාව ග්‍රහනයකර ගනී. සාමාන්‍ය රූපවාහිනි වාර්තාවක ධාවන කාලය තත්පර 60 ක් හෝ 90ක් පමණ වේ. සාමාන්‍ය ඉංග්‍රීසි භාෂාව කතා කරන අයෙකුගේ කතා කරන වේගය ගත් විට එය තත්පරයට වචන 3 කි. මේ අනුව වාර්තාවක් ඉංග්‍රිසි බසින් සැකසෙන්නේ නම් ත්පර 90 ක වාර්තාවක් අඩංගු වචන සංඛ්‍යාව 270 ක් පමණ වේ. වාර්තාව එම කාලය තුළ ප්‍රකාශ කොට නිම විය යුතු අතර එය ප්‍රේක්ෂකයා විසින් මනාව ග්‍රහනණය කොට ගෙන තිබිය යුතියි. මේ නිසා වාර්තාව අවස්ථානුකූලව තාර්කික අනුපිළිවෙලකට ඉදිරිපත් කිරීම අත්‍යවශ්‍ය වේ. මේ නිසා රූපවාහිනී ප්‍රවෘත්ති වාර්තාවක් සරල කතා කරන බසින් ඉදිරිපත් කිරීම මැනවියි සාමාන්‍ය පිළගැනීමක් තිබේ.
කිව යුතු කරුණු ඉස්මතු කිරිම.
පළමුව වාර්තාවිය යුත්තේ ප්‍රවෘත්තියයි. මේ නිසා ප්‍රවෘත්ති වාර්තාවේ හැදින්විමේ පළමු වචන 10 හෝ 15 භාවිත විය යුතුය. මේමගින් ප්‍රේක්ෂකයා ප්‍රවෘත්ති වාර්තාවේ මුලික අදහස ග්‍රහනය කර ගන්නා අතර වාර්තාව කුමන දිශාවකට යොමුවන්නේ ද යන්න අවබෝධ කොට ගනී.
සියලු ක්‍රේෂ්ත්‍ර අනාවරණය කිරීම
ප්‍රවෘත්ති සඳහා පර්යේෂණ කිරීමේදී වාර්තාකරුවෙකු පැහැදිලි ප්‍රවෘත්ති කෝණය සඳහාම ඇලී ගැලී සිටිය යුතු නොවේ. ප්‍රවෘත්ති වාර්තාවකින් සමාජයට සිදුවන බලපෑම ගැන සෑම පැත්තකින්ම සොයා බැලිම අවශ්‍ය වේ. වාර්තාකරුට මේ ආකාරයෙන් මනස මෙහෙයවාගත හැකිනම් තවත් ආකාරයේ ප්‍රවෘත්ති කෝණයට හෝ කෝණයන්ට යොමුවීමට වාර්තාකරුට හැකිය. මේ නිසා ප්‍රධාන ප්‍රවෘත්තියකට අමතර අවශේෂ ප්‍රවෘත්ති වාර්තා කිහිපයක් සොයා ගැනීමට වාර්තාකරුට හැකි ය.
රූපවාහිනි මාධ්‍යවේදීන් සෑම විටම තම වාර්තා පිළිබදව අනෙක් අය කියන්නේ කුමක් දැයි යන්න පිළිබදව විමසිලමත් විය යුතුය. එමෙන්ම ඉතා වැදගත් කරුණක් වන්නේ එක් ප්‍රවෘත්තියකින් තවත් ප්‍රවෘත්ති වාර්තා කිහිපයක් ජනනය කළ හැකි බව අවබෝධ කොට ගැනීමයි. මේ ප්‍රවෘත්ති වාර්තාවකට කරුණු හෙලිකරන්නෙකු ඔහු නොදැනුවත්වම තවත් ප්‍රවෘත්ති ඔබට හෙලිකළ හැකි ය. ඔබ නියම මාධ්‍යවේදියෙකු නම් එම තොරතුරු පසුපස ගොස් වාර්තා කිරිම ඔබේ වෘත්තිය වගකීමක් වේ.
පින්තුරවලට ප්‍රවෘත්තියේ කතාව පැවසීමට ඉඩ හැරිම
රූපවාහිනී ප්‍රවෘත්තිකරණයේ යෙදෙන්නෙකුට තිබිය යුතු අත්‍යවශ්‍ය ගුණයක් නම් රූප රාමු සහ පින්තූරවලින් සිතීමේ ශක්තියෙන් යුක්ත වීමයි. රූපවාහිනී ප්‍රවෘත්ති වාර්තාවක ප්‍රධාන අංගය නම් එහි රූප රාමු පෙළයි. එවැනි වාර්තාවක් නිෂ්පාදනය කිරීමේදී රූපවාහිනී පින්තූර වල වැදගත්කම බැහැර කළ නොහැකිය. මේ නිසා සමහර අය මේ සඳහා වාර්තාකරුවෙකු අවශ්‍ය නොවන්නේ යැයි කියනු ලැබේ. මෙය ආන්තික න්‍යායකි. නමුත් ඉන් පැවසෙන්නේ රූපවාහිනී ප්‍රවෘත්ති වාර්තාවක ජායාරූමය වැදගත් කමයි.
මේ ආකාරයට ප්‍රවෘත්ති වාර්තාකරණයේදි ඉහත සඳහන් කරුණු පිළිබදව මනා අවබෝධයක් තිබිම ප්‍රවෘත්ති අංශයේ සේවය කිරීමේදි දැනසිටීම වැදගත් වේ. මා ලබාගත් පුහුණු කාල සීමාව තුළ මෙම කරුණු පිළිබදව මෙන්ම මේවා දැන සිටීම කෙතරම් දුරට තම සේවය සාර්තක කරගැනීමට වැදගත් වනවාද යන්න අත්දැකීම් ඔස්සේ අවබෝධයක් ලැබිනි. මෙම කරුණු සියල්ල හමුවේ සාර්තකව ප්‍රවෘත්ති අංශය තුළ සේවය කිරීමට හැකියාව ලැබේ. සෑම විටම තම කාර්ය පිළිබදවත් තමා සතු වගකීම් පිළිබදව අවබෝධයත් සහ සිහි නුවනින් කටයුතු කිරීමත් වැදගත් වේ.
ඒ වගේම තවදුරටත් මේ පිළිබදව අවධානය යොමුකළ විට රූපවාහිනි වැඩසටහන් නිෂ්පාදනය කිරීමේදී භාවිත කරන කැමරා සංඛ්‍යාව අනුව ක්‍රම දෙකක් දක්නට ලැබේ.
■ තනි කැමරා විධි ක්‍රම
■ බහු කැමරා විධි ක්‍රම
මෙමම ක්‍රම දෙක අනුගමනය කරමින් රූපවාහිනි වැඩසටහන් නිෂ්පාදනය වේ. එබැවින් එම ක්‍රම දෙකේ වෙනස වෙන් වෙන් වශයෙන් අධ්‍යයනය කළ යුතුය. තනි කැමරා හා බහු කැමරා විධි ක්‍රමයන්හි භාවිතය හා වාසි හා අවාසි පිළිබඳව කරුණු වටහා ගත යුතුය.
තනි කැමරා විධි ක්‍රමය
ලංකාවේ රූපවාහිනි මාධ්‍යය සඳහා නිපදවෙන බොහෝ ටෙලි නාට්‍ය නිර්මාණය කෙරෙන්නේ මෙකී තනි කැමරා විධි ක්‍රමය භාවිතා කරමිනි. තනි කැමරා විධි ක්‍රමය අනුව එක් එක් රූපය වෙන් වෙන්ව පටිගත කර පසුව ඉලෙක්ට්‍රොනික ක්‍රමයට සංස්කරණය කෙරේ. මේ සඳහා විඩියෝ පටිගත කිරීමේ යන්ත්‍ර දෙකක් සමඟ සංස්කරණ පාලක උපකරණ කට්ටලයක් උපයෝගී කර ගනී.
තනි කැමරා විධි ක්‍රමයේ අඩුපාඩු දෙකක් තිබේ. එකක් නම් නිෂ්පාදන ක්‍රියාවලියේ මන්දගාමිත්වයයි. අනික නම් රගපෑමේ අඛණ්ඩතාවය තබා ගැනීමට ඇති බාධාවයි. තනි කැමරා විධි ක්‍රමයේ දී රූප මාලාවේ අනුපිළිවෙලට වඩා පටිගත කිරීමේ පහසුව තකා රූපගතකරන නිසා නළුවාගේ රගපෑමෙහි අඛණ්ඩතාවයට මහත් බාධා පැමිණේ.
බහු කැමරා විධි ක්‍රමය
තනි කැමරා විධි ක්‍රමයෙන් රූගත කොට එක් එක් රූප ගලපා සංස්කරණය කොට චිත්‍රපට තනන ආකාරයට නාට්‍යයක් නිර්මාණයක් කිරීමට බොහෝ කාලයක් ගතවේ. ඉතාමත් කඩිනමින් කෙටි කාලයක් තුළ වැඩසටහනක් නිෂ්පාදනය කොට විකාශනය කිරීම අපේකෂා කෙරෙන රූපවාහිනී මාධ්‍යයට මෙකී ක්‍රමය නොගැලපේ. එබැවින් කඩිනමින් වැඩසටහන් නිම කිරීමේ තාක්ෂණික ක්‍රම වේදයක් රූපවාහිනි ශිල්පයේ දී සොයා ගන්නා ලදී. බහු කැමරා විධි ක්‍රමය එම තාක්ෂණික ක්‍රම වේදයයයි. චිත්‍රපට රූ ගැන්වීමේ දී ඉදහිට භාවිතා කෙරෙන බහු කැමරා විධික්‍රමය රූපවාහිනී වැඩසටහන් නිෂ්පාදනයේදී නිරතුරුවම යොදා ගැනේ.
බහු කැමරා විධි ක්‍රමයේ දී කැමරා දෙකක් හෝ දෙකකට වැඩි සංඛ්‍යාවක් එකවර යොදා ගනී. රුපවාහීනි මැදීරි නිෂ්පාදනවලදී කැමරා තුනකින් එකවර රූපගත කිරීම සාමානය ක්‍රමයයි. කැමරා තුනෙන් ලැබෙන රූප දෘශ්‍ය සංයෝජන යන්ත්‍රනයට යොමු කෙරේ. මෙම යන්ත්‍රය විශේෂ දෘශ්‍ය ප්‍රයෝග කරනය කිරීමේ හැකියාවෙන් යුක්ත නිසා ඉංග්‍රීසියෙන් ීෑඨ :ීචැජස්ක ැffැජඑ ඨැබැර්එදර* නමින් හැදින්වේ.
මේ ක්‍රමයේ ඇති විශේෂ වාසිය නම් එකවර විවිධ කෝණවලින් දර්ශනයක් පටිගත කිරීමට හැකිවීමයි. එම නිසා රූපගත කිරීමේ කටයුතු ඉක්මණින් අවසන් කිරීමට පුළුවන.
බහු කැමරා පරිහරණය කිරීමට තනි කැමරා විධි ක්‍රමයට වඩා විශේෂ සැලසුමක් හා විශේෂ සැලසුමක් හා සුවිශේෂ පුහුණ්වක් අවශ්‍ය වේ. ඒ සඳහා විශේෂ ආකාරයට සකස් කරනු ලබන කැමරා පිටපතක් ද අවශ්‍ය කෙරේ. කැමරා තුනක් හෝ එයට වැඩි ගණනක් හසුරුවන අන්දම සහ එක් එක් ජවනිකාව පිටපතෙහි පැහැදිලිව සඳහන් විය යුතුය.
බහු කැමරා විධි ක්‍රමය මැදිරි නිෂ්පාදනවලදී භාවිතා කරන සාමාන්‍ය විධි ක්‍රමයයි. බහු කැමරා විධික්‍රමය සඳහා වඩා සංකීර්ණ වු රූපගත කිරිමේ සැලැස්මක් අවශ්‍ය වේ. ජවනිකාවක් පටිගත කිරීම ඉක්මනින් නිමා කළ හැකි අතර සංස්කරණය අවශ්‍ය වන්නේ එක් එක් ජවනිකා එකිනෙකට සම්බන්ධ කිරීමට පමණි.
වැඩසටහන් නිෂ්පාදන ක්‍රමවේද
රූපවාහිනි වැඩසටහන් නිෂ්පාදන ය් දී අනුගමනය කෙරෙන ක්‍රම හතරක් අදුනාගත හැකිය. ඒ මෙසේය,
■ විද්්‍යුත් ප්‍රවෘත්ති රැස් කිරිමේ ක්‍රමය
■ විද්්‍යුත් කේෂත්‍ර නිෂ්පාදනය ක්‍රමය
■ මැදිරි නිෂ්පාදන ක්‍රමය
ඉහත දැක් වු නිෂ්පාදන විධිකාම සතර අතුරින් එක් ක්‍රමයක් හෝ ක්‍රම දෙක තුනක් හෝ මිශ්‍ර කර රූපවාහිනි වැඩසටහන් නිෂ්පාදනය කළ හැක. රූපවාහිනි වැඩසටහන් නිෂ්පාදනයේ දී පහසුවෙන් භාවිතයට ගත හැකි සරලම ක්‍රමය වන්නේ ඊ.එන්.ජි නමින් ප්‍රකට විද්්‍යූත් ආකාරයට තොරතුරු රැස් කිරීමේ ක්‍රමයයි. මෙම ක්‍රමය මෙතැන් සිට ඊ.එන්.ජි ක්‍රමය ලෙස හදුන්වමු.
ඊ.එන්.ජි
ජංගම සැහැල්ලු කැමරා හා විඩියෝ පටිගත කිරීමේ උපකරණ භාවිතා කොට යම් ස්ථානයක සිදුවීම් වාර්තා කිරීම ඊ.එන්.ජි නමින් හැදින්වේ.
ප්‍රවෘත්ති වාර්තාකරණය සඳහා දෘශ්‍යමය හා ශ්‍රව්‍යමය තොරතුරු විද්්‍යූත් ක්‍රමයට එක් රැස් කිරීම මෙයින් අදහස් කෙරේ. එබදු විද්‍යූතත් තොරතුරු සම්ප්‍රේෂණය කිරීම දුරකතන මාර්ගයෙන් හෝ රේඩියෝ තරංග මගින් සිදු කෙරේ. සාමාන්‍ය භාවිතයේ පවතින බරින් වැඩි චිත්‍රපට කැමරා හා රූපවාහිනි කැමරා වෙනුවට බරින් අඩු සැහැල්ලු කැමරා උපකරණ භාවිතා කර විඩියෝ කැසට් පටිවලට පටිගත කරගනී. සිද්ධියකට අදාල දර්ශනයේ පින්තූර විද්‍යූත් ක්‍රමයට කොට තබා ගැනීමට හෝ එක එල්ලේම තරංග ලෙස සම්ප්‍රේෂණය කිරීමට පුලුවන. ඊ.එන්.ජි ක්‍රමය යටතේ කාලය ඉතිරි කරගත හැකි අතර මිනිස් ශ්‍රමය වැය වන්නේ අඩුවෙනි.
වීඩියෝ තාක්ෂණය භාවිතයට ගනිමින් විද්‍යූත් ක්‍රමයට දෘශ්‍යමය හා ශ්‍රව්‍යමය තොරතුරු එක්රැස් කොට ප්‍රවෘත්තිමය ස්වරූපය ගන්නා වැඩසටහන් ඉදිරිපත් කිරිමේ දී ඊ.එන්.ජි ක්‍රමය බහුලව යොදා ගැනේ. පුර්ව සුදානමක් නොමැතිව තිර පිටපතක් නැතිව මුලික අදහසක් පමණක් ඇතිව යම් අවස්ථාවක් වීඩියෝ පිටිගත කිරීමට මෙම ක්‍රමයෙන් ඉඩකඩ සැලසේ.
ප්‍රවෘත්තිමය වශයෙන් වැදගත් වන අවස්ථා ආවරණ කිරීමට මෙන්ම කාලීන වැඩසටහන් සඳහා අවශ්‍ය සිද්ධි රූපගත කිරීමටත් මහ මඟ සම්මුඛ සාකච්චා ජනමත විමසීම් ගවේෂණාත්මක තොරතුරු රැස් කිරීමටත් ඊ.එන්.ජි ක්‍රමය යොදා ගනී. ප්‍රවෘත්තිමය වටිනාකමක් ඇති සිද්ධි පමණක් නොව අසීරු තත්ත්වයන් යටතේ කෙරෙන රූගත කිරීම්වලට ද ඊ.එන්.ජි ක්‍රමය වඩාත් සුදුසුය.
වැඩසටහන් නිෂ්පාදක, කැමරා ශිල්පීයා, පටිගත කරන ශීල්පීයා, ආලෝකකරණ ශිල්පියා යන අයගෙන් සමන්විත කුඩා කණ්ඩායමක් යොදවා ගෙන අඩු ශ්‍රමයකින් රූපගත කිරීමට හැකිවීම මෙම ක්‍රමයේ ඇති විශේෂ වාසියකි. නිෂ්පාදකවරයකු නොමැතිව කැමරා ශීල්පියාව හා පටිගත කරන ශිල්පියාව පමණක් වුව කිසියම් ප්‍රවෘත්තියකට අදාල දර්ශන රූපගත කිරීම සිදු කළ හැකිය. වීඩියෝ රෙකෝඩරය කැමරාවට සවි කළ හැකි පරිදි තාක්ෂණය දියුණු විමක් සමග භාවිතයට පැමිණිනි. කෑම්කෝඩරය නිසා ඊ.එන්.ජි පටිගත කිරීම තනි පුද්ගල කාර්යයක් බවට ලඝු වී ඇත.
ඊ.එන්.ජි ක්‍රමයට විද්‍යුත් තොරතුරු ලබාගත් විගසම ක්ෂූද්‍ර තරංග සම්බන්ධතා මගින් ප්‍රධාන රූපවාහිනි විකාශන මධ්‍යස්ථානයට යොමු කෙරේ. නැතිනම් විඩියෝ පටිගත කර තබා පසුව අවශ්‍ය කරන වැඩසටහනට උචිත පරිදි සංස්කරණය කොට විකාශනය කෙරේ.
වැඩසටහන් නිෂ්පාදනයේදී ප්‍රවෘත්ති අංශයේදී කැමරා භාවිතය මේ අකාරයෙන් කෙටියෙන් පෙන්වා දිය හැකිය.
Nilakshi Balasooriya
